هر آنچه درباره استانداردهای ملی و جهانی میلگرد باید بدانید

• دسته بندی :
  مقالات
• منتشر شده :
  ۱۴۰۴-۰۱-۱۰
• زمان مطالعه :
  9 دقیقه

در ایران استاندارهای مختلفی برای میلگرد وجود دارد که شامل استاندارد ISIRI 3132، استاندارد روسیGOST 5781 و استاندارد آبا می‌شود.

برای داشتن سازه‌ای با کیفیت، میلگردها نقشی اساسی ایفا می‌کنند. استاندارد میلگرد در افزایش مقاومت کششی و شکل پذیری سازه‌های بتنی مطابق با نیاز پروژه تا ایمنی و دوام سازه، اهمیت دارد.

در این مقاله، به بررسی استانداردهای ملی و جهانی میلگرد و راهنمایی در انتخاب مناسب‌ترین استاندارد برای پروژه‌های ساختمانی می‌پردازیم.

استانداردهای ملی میلگرد در ایران

هر کدام از استانداردهای ملی میلگرد را کامل بررسی می‌کنیم.

۱. استاندارد ملی ایران ISIRI 3132

این استاندارد تحت عنوان «میلگردهای فولادی گرم نوردیده برای تسلیح بتن – ویژگی‌ها و روش‌های آزمون» برای اولین بار در سال ۱۳۶۹ تدوین و در سال ۱۳۹۲ مورد تجدیدنظر قرار گرفت.

استاندارد ISIRI 3132 برگرفته از استانداردهای بین‌المللی نظیر EN اروپا، DIN آلمان، JIS ژاپن، ASTM آمریکا، ISO است. بر اساس این استاندارد، میلگردها به چهار دسته تقسیم می‌شوند:

1. میلگرد ساده (S240): با تنش تسلیم ۲۴۰ مگاپاسکال، مناسب برای کاربردهایی که نیاز به خم‌کاری و جوشکاری دارند.
2. میلگرد آجدار مارپیچ (A2 یا آج ۳۴۰): با تنش تسلیم ۳۴۰ مگاپاسکال، مناسب برای استفاده در سازه‌های بتنی با تنش‌های متوسط.
3. میلگرد آجدار جناغی (A3 یا آج ۴۰۰): با تنش تسلیم ۴۰۰ مگاپاسکال، مناسب برای استفاده در سازه‌های بتنی با تنش‌های بالا.
4. میلگرد آجدار مرکب (A4 یا آج ۵۰۰): با تنش تسلیم ۵۰۰ مگاپاسکال، مناسب برای استفاده در سازه‌های بتنی با تنش‌های بسیار بالا.

این دسته‌بندی‌ها بر اساس شکل آج، ترکیب شیمیایی و خواص مکانیکی میلگردها تعیین شده‌اند.

۲. استاندارد روسی GOST 5781

شرکت ذوب‌آهن اصفهان، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان میلگرد در ایران، از استاندارد روسی GOST 5781 برای تولید میلگرد استفاده کرده است. بر اساس این استاندارد، میلگردها در سه دسته تا سایز ۴۰ میلی‌متر تولید می‌شوند که هر کدام دارای مشخصات مکانیکی متفاوتی هستند.

۳. استاندارد آبا (آیین‌نامه بتن ایران)

آیین‌نامه بتن ایران (آبا) یکی از منابع اصلی و معتبر در ایران است که به بررسی و تنظیم اصول طراحی و اجرای سازه‌های بتنی می‌پردازد. این آیین‌نامه به‌ویژه در رابطه با میلگرد و استفاده آن در بتن‌های مسلح بسیار مهم و کاربردی است. طبق آیین‌نامه آبا، انتخاب میلگرد باید مطابق با الزامات مختلفی انجام گیرد تا سازه‌های بتنی از نظر مقاومت، ایمنی و دوام در شرایط مختلف محیطی و بارگذاری مناسب باشند.

ویژگی‌های مهم استاندارد آبا

• تعریف ویژگی‌های میلگرد: طبق آیین‌نامه بتن ایران، میلگرد باید ویژگی‌هایی مانند مقاومت کششی و تنش تسلیم مشخصی داشته باشد تا بتواند به‌طور مؤثر در تقویت بتن استفاده شود.
• مقاومت کششی: در آیین‌نامه آبا، میلگردها به دسته‌های مختلف تقسیم می‌شوند که شامل میلگردهای آجدار A2 و میلگردهای آجدار A3 با مقاومت‌های مختلف برای پروژه‌های مختلف هستند. معمولاً برای بتن‌های مسلح با بارگذاری متوسط و سنگین، از میلگردهایی با مقاومت کششی بالا استفاده می‌شود.
• ضوابط استاندارد برای آرماتوربندی: آیین‌نامه آبا برای چگونگی چیدمان میلگردها در بتن، از جمله فاصله‌ها، نحوه خم‌کردن و انطباق با الزامات اجرایی، دستورالعمل‌هایی ارائه می‌دهد.

تأثیر آیین‌نامه آبا در انتخاب میلگرد

آیین‌نامه آبا، انتخاب میلگرد مناسب برای سازه‌های بتنی را بر اساس شرایط مختلف طراحی و شرایط محیطی تنظیم می‌کند. برخی از نکات مهم در این زمینه عبارتند از:

• مقاومت در برابر خوردگی: در مناطق مرطوب و صنعتی که احتمال خوردگی میلگرد بیشتر است، آیین‌نامه آبا توصیه می‌کند که از میلگردهای ضدخوردگی استفاده شود.
• پروژه‌های زلزله‌خیز: آیین‌نامه بتن ایران در پروژه‌هایی که در مناطق زلزله‌خیز قرار دارند، میلگردهایی با خاصیت انعطاف‌پذیری بالا و مقاومت بالا در برابر تغییر شکل توصیه می‌کند.

استانداردهای جهانی میلگرد

در سطح جهانی، استانداردهای متعددی برای تولید میلگرد وجود دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

1. استاندارد ASTM آمریکا
2. استاندارد BS 4449 بریتانیا
3. استاندارد JIS G3112 ژاپن

در ادامه، هر یک از استاندارهای فوق را به تفصیل شرح می‌دهیم.

۱. استاندارد ASTM آمریکا

نجمن مواد و تست آمریکا (ASTM) استانداردهای متنوعی برای میلگردها تدوین کرده است. یکی از مهم‌ترین آن‌ها، استاندارد ASTM A615 است که میلگردهای فولادی کربنی برای تسلیح بتن را پوشش می‌دهد. این استاندارد میلگردها را بر اساس درجه‌بندی‌های ۴۰، ۶۰ و ۷۵ (معادل تنش تسلیم ۲۸۰، ۴۲۰ و ۵۲۰ مگاپاسکال) طبقه‌بندی می‌کند.

۲. استاندارد BS 4449 بریتانیا

این استاندارد میلگردهای فولادی برای تسلیح بتن را پوشش می‌دهد و آن‌ها را بر اساس درجه‌بندی‌های ۴۶۰ و ۵۰۰ (معادل تنش تسلیم ۴۶۰ و ۵۰۰ مگاپاسکال) طبقه‌بندی می‌کند.

۳. استاندارد JIS G3112 ژاپن

این استاندارد میلگردهای فولادی برای تسلیح بتن را پوشش می‌دهد و آن‌ها را بر اساس درجه‌بندی‌های SD295A، SD345 و SD390 (معادل تنش تسلیم ۲۹۵، ۳۴۵ و ۳۹۰ مگاپاسکال) طبقه‌بندی می‌کند.

مقایسه استانداردهای ملی و جهانی میلگرد

با توجه به استانداردهای مذکور، مشاهده می‌شود که هر کشور بر اساس نیازها و شرایط خاص خود، استانداردهای متفاوتی برای میلگرد تدوین کرده است. به‌عنوان مثال، در استاندارد ASTM، میلگردها بر اساس درجه‌بندی‌های ۴۰، ۶۰ و ۷۵ طبقه‌بندی می‌شوند، در حالی که در استاندارد ملی ایران ISIRI 3132، میلگردها به چهار دسته S240، A2، A3 و A4 تقسیم می‌شوند.

همچنین، ترکیب شیمیایی و خواص مکانیکی میلگردها در هر استاندارد متفاوت است. به‌عنوان مثال، در استاندارد ASTM A615، حداکثر مقدار کربن ۰.۳۰٪ تعیین شده است، در حالی که در استاندارد ملی ایران ISIRI 3132، این مقدار برای میلگردهای A3 حداکثر ۰.۳۷٪ است.

استاندارد جهانی میلگرد یا استاندارد ملی میلگرد؟

اگر می‌پرسید کدام استاندارد را رعایت کنیم؟ باید گفت: انتخاب استاندارد مناسب برای میلگرد بستگی به محل اجرای پروژه، مقررات محلی و نیازهای خاص سازه دارد که شامل:

• مقررات محلی: در هر کشور، مقررات ساختمانی مشخصی وجود دارد که رعایت آن‌ها الزامی است. بنابراین، در ایران، استفاده از استاندارد ملی ISIRI 3132 توصیه می‌شود.
• نوع سازه و شرایط بهره‌برداری: برای سازه‌هایی که در معرض تنش‌های بالا یا شرایط محیطی خاص قرار دارند، استفاده از میلگردهایی با تنش تسلیم بالاتر ماننده A4 توصیه می‌شود.
• سازه‌های مقاوم در برابر زلزله: در پروژه‌های ساختمانی در مناطق زلزله‌خیز، باید از میلگردهای با خاصیت تغییر شکل بالا و مقاومت کششی بالا استفاده کرد. در این حالت، میلگردهایی با درجه‌بندی A3 یا A4 از استاندارد ISIRI 3132، یا میلگردهایی با استانداردهای بین‌المللی مانند ASTM A615 Grade 60 که دارای مقاومت کششی بالا هستند، مناسب‌تر خواهند بود.
• سازه‌های در معرض رطوبت یا خوردگی: در پروژه‌هایی که در محیط‌های مرطوب، ساحلی یا صنعتی قرار دارند، نیاز به میلگردهای مقاوم در برابر خوردگی وجود دارد. در این حالت، استفاده از میلگردهایی با پوشش گالوانیزه یا مقاوم در برابر خوردگی (مثل میلگردهای مطابق با استاندارد ABA یا استانداردهای خاص ضدخوردگی بین‌المللی) پیشنهاد می‌شود.
• سازه‌های سبک و معمولی: در پروژه‌های با بارگذاری‌های متوسط و شرایط محیطی استاندارد، می‌توان از میلگردهایی با استاندارد ملی ISIRI 3132 و درجه A2 یا A3 استفاده کرد. این میلگردها برای بسیاری از پروژه‌های ساختمانی و زیرساختی کافی هستند.

جمع‌بندی نهایی

در انتخاب استاندارد میلگرد مناسب برای پروژه‌های ساختمانی، توجه به مقررات محلی (همچون ISIRI 3132 و آیین‌نامه آبا)، شرایط محیطی، نوع سازه و سطح بارگذاری ضروری است. استانداردهای ملی ایران (ISIRI 3132، GOST 5781 و آیین‌نامه آبا) و استانداردهای بین‌المللی (ASTM، BS 4449، JIS G3112) هر یک بر اساس نیازهای متفاوت تدوین شده‌اند؛ اما همگی یک هدف مشترک دارند: دستیابی به مقاومت کششی، شکل‌پذیری و دوام مناسب برای سازه. انتخاب نوع میلگرد (A2، A3، A4 یا معادل‌های بین‌المللی) به تنش تسلیم و مقاومت کششی موردنیاز بستگی دارد. در محیط‌های خورنده یا مناطق زلزله‌خیز، میلگردهای مقاوم در برابر خوردگی و میلگردهایی با خاصیت انعطاف‌پذیری بالا اولویت دارند. در شرایط عادی، میلگردهای متداول A2 یا A3 گزینه‌هایی مقرون‌به‌صرفه و کاربردی هستند.

موضوعات مرتبط با این مقاله